In februari kochten we een vleugel. Marien schreef al een blog over de verhuizing met spectaculaire foto's van het verhuizen van de vleugel.
Een grote vleugel (2 meter 69 lang, bijna een meter langer dan een reguliere vleugel) met een mooie grote klank vooral ook in de diepte. Daar helpen lange snaren natuurlijk enorm bij. Maar hoewel de vleugel in de Zuiderkerk voor concerten werd gebruikt, was het niet moeders mooiste. Het droeg bij aan dat wij 'm konden betalen. Op de eerste foto is te zien dat het korte vlak vooraan helemaal bruin dichtgeschilderd is. Bovendien zit er een echte kras in.
Ik (Marie-José) speel zelf niet dus ik moet er "tegenaan" kijken en heb me verdiept in hoe dit te verhelpen zou zijn. De vleugel is een Chappell vleugel uit ongeveer 1925. Honderd jaar oud. Krassen en butsen horen er na een leven van honderd jaar bij. Het is dus niet het doel om 'm "als nieuw" te maken maar wel elegant om naar te kijken.
De eerste actie doe ik op een zondagochtend als Marien even niet kijkt. Met een satéprikker (om niet te veel te krassen) krab ik heel voorzichtig de lelijke bruine laag van de vleugel. Beetje bij beetje. En dat is eng. Want iemand heeft niet voor niets verzonnen dat ie dit ging schilderen. Bovendien was een grote kras zichtbaar. Toch krab ik rustig door. En na een ochtend krabben blijkt het hout op een paar kleine butsen na intact. Wel is er een fors kleurverschil.
De pianotechnicus die de grote revisie voor de vorige eigenaar heeft gedaan en met ons meekeek naar een rammel in de toetsen, voor we 'm kopen, vertelde dat het waarschijnlijk een gepolitoerde vleugel was. Dus wetend dat ik hoopte de "lak" te herstellen verdiepte ik mij op het proces van politoeren. Ik kwam terecht op de website van Richard Vermeulen, professioneel politoerder. En hij heeft een heel precies Handboek politoeren geschreven. Het boek is super recht-toe-recht-aan, wat heel lekker is als je het proces in de vingers wilt krijgen. Ik heb geen aandelen in de site, maar www.politoeren.com kan je enorm helpen als je zelf wilt politoeren.
Wat is nou politoeren? De lak waarmee je werkt maak je zelf van een schilferig product dat van de schildjes van schildluizen wordt gemaakt. Door een aantal keer verwarmen en tot hele dunne lagen maken wordt het hard. Die harde schilfers koop je bij Richard. In de koffiemolen kun je ze fijner malen en met 98% alcohol los je die schilfers op tot een "lak". Terwijl de lak langzaam "oplost", loop ik de ergste beschadigingen langs. Met mijn eigengemaakt "houtvulmiddel" van eikenhout, kleurstof en houtlijm bouw ik beschadigde randen en butsen. Daar gaan wel een paar rondes overheen.
Daarna is het schuren geblazen. Bij de nieuw gevulde plekken begin ik met een korrel van 120, dan 240. En toch nog een keertje bijvullen met houtvulmiddel. Dus weer korrel 120 en 240. En dan wordt het steeds fijner en begin ik de bestaande politoer mee te schuren: 300, 500, 800, 1000, 1200, 1500 en zelfs 2000 en 2500. En bij de laatste denk je: daarmee kan je toch niet schuren, en toch wordt het steeds gladder.
Op een paar plekken is de "oude" politoer toch zo dichtgelopen dat de houtnerf niet meer zichtbaar is. Daar verdun ik de oude politoer met een dikke dot en de alcohol. Langzaam wordt de houtnerf weer zichtbaar.
En dan is het zover! Het politoeren kan starten. In april trek ik er twee dagen voor uit.
Het politoeren is absoluut een meditatie in zichzelf. Je brengt namelijk 80 tot 200 lagen aan. Heel dunne lagen.
Eerst moet ik oefenen met het maken van een "politoer dot" een bol van losse katoenen draden, in de voorkant van een sok met daarom heen een katoenen doek. Telkens druppel je een hoeveelheid politoer (schellak met alcohol) in de dot. Je draait 'm strak en hebt zo een bol in je handen met een heel platte onderkant. Als ook dat doseren onder de knie is, is het de kunst om heel soepel draaiend te zorgen dat je dot nooit stil staat. Doet ie dat wel dan "smelt" de aangebrachte politoer en kleeft je dot aan de piano.. Alles gaat over de beweging, regelmaat. Politoeren betekent Poli = veel en toeren komt van rondjes draaien.En zo heb ik in totaal zo'n 80 ! lagen aangebracht. Dus in dat weekend heb ik heel veel rondjes gedraaid. Afgewisseld met het maken van lange lijnen. Je vliegt steeds rustig op het hout af, Een keerpunt betekent namelijk stilstaan, en dus invreten.
En voor het resultaat: links voor en rechts na
En dan even breeduit: lang leve de ambachten!