Gisteren waren we op een informatieavond gewijd aan duurzame energiesystemen voor Oosterwold. Enkele initiatiefnemers vroegen bij de Oosterwold organisatie een subsidie aan voor een onderzoek over energiesystemen, en met name gebruik van bodemwarmte. Onderzoekers Kalkman en Smoor van TNO hebben een onderzoek verricht en hierover een rapport opgesteld. Er is elders al een uitgebreider verslag van de avond, en de presentaties komen binnenkort beschikbaar, dus ik permitteer mij een kort-door-de-bocht samenvatting in twee zinnen:

1: Als je een duurzaam systeem wilt inrichten moet daarin een warmtepomp de centrale plek innemen.

2: een bodemwarmtepomp wordt in Oosterwold gruwelijk duur omdat je niet dieper dan zo'n 27 meter mag boren.

Hoe informatief die presentatie over warmtepomp systemen ook was, toch voel ik de behoefte om een aantekening te plaatsen bij het idee dat alleen een warmtepomp systeem duurzaam zou zijn.

Na veel overwegingen kiezen wij in onze woning niet voor een warmtepomp, maar voor zonnepanelen en electrisch verwarmen van een buffervat, in combinatie met een CV-houtkachel.

Overigens is ons belangrijkste argument voor zonnepanelen gisteren niet genoemd: wij bouwen een huis waarvan een geheel dakvlak uit zonnepanelen bestaat, zodat het architectonisch past.

Wij kiezen dus ook niet voor een zonnecollector, maar dat deze optie gisteren met een pennestreek van tafel werd geveegd lijkt mij te kort door de bocht. Het mag wel zo zijn dat zo'n zonnecollector 5% van je energie kan opleveren, maar je koopt zo'n collector inclusief installatie voor zo'n 2200 euro, terwijl een luchtwarmtepomp zo'n 10.000 euro kost exclusief advies en installatiekosten. Je kunt dus ongeveer vijf zonnecollectoren kopen voor de prijs van een warmtepomp. Dat is misschien ook weer niet zo verstandig, maar als combinatie met andere systemen kan het zeker rendabel zijn. Er is niet voor niets ook ISDE subsidie voor zonnecollectoren.

In de presentatie werd gesuggereerd dat een zgn. all-electric systeem met alleen zonnepanelen niet duurzaam zou zijn omdat zo'n systeem het energienet te veel zou belasten. Dat valt nog te bezien. Als je immers met je zonnepanelen energie opwekt en direct die stroom inzet voor verwarming, dan wordt het energienet helemaal niet belast.

Als je dus een systeem met alleen zonnepanelen (en een buffervat) wilt vergelijken met een luchtwarmtepomp, dan is de kernvraag: hoeveel zonnepanelen kan ik meer kopen als ik geen warmtepomp koop, en welk rendement leveren die extra zonnepanelen. 12 panelen extra plaatsen kost bijvoorbeeld ongeveer 3000 euro incl. installatiekosten en levert zo'n 2600 kW per jaar.

In de presentatie van Alliander kwam de voor mij nieuwe term smart-grid aan de orde. Kort gezegd komt zo'n smart-grid op lokaal niveau erop neer, dat je zoveel mogelijk lokaal energie probeert te gebruiken wanneer je het ook opwekt, en zo mogelijk op te slaan. Dat wordt in de toekomst belangrijker, bijvoorbeeld als er flexibele energietarieven komen. Er werd een plaatje getoond van een high-tech accu om stroom op te slaan.

Dat herinnerde mij eraan, dat in de meeste duurzame energiesystemen het hart gevormd wordt door een buffervat. Een buffervat met water is in feite een accu. Je slaat erin warmteenergie op voor periodes dat je die energie niet kunt of wilt opwekken. Dat geldt voor zonnepanelen, omdat je 's avonds wilt verwarmen als er geen zon schijnt. En ook voor een CV-houtkachel omdat je met een avond stoken voor een paar dagen energie kunt opwekken en opslaan in zo'n buffervat.

Kort gezegd was de avond wel informatief over warmtepompen, maar weinig geschikt voor advisering en beslissingsondersteuning voor initiatiefnemers in Oosterwold. Als ik met de beperkte bagage van mijn ervaring hiervoor een paar handvatten moet geven:

1. bepaal je budget (eventueel minimum en maximum);; betrek hierbij eventueel ook de aanschaf van warmteterugwin-ventilatie (systeem D) .
2. kies naast zonnepanelen één ander duurzaam systeem (dus warmtepomp of CV-houtkachel of zonnecollector)
3. dimensioneer je buffervat zodat je de verwachte fluctuatie in energievraag en aanbod kunt bufferen.
4. Als je moet kiezen tussen twee verschillende systemen, vergelijk ze dan bij gelijk budget. (hoeveel zonnecollectoren kan ik kopen voor een warmtepomp?)
5. Beoordeel of je verwarming en warm-tapwater in één systeem wil, of met aparte / elkaar aanvullende systemen.

Over het laatste: wij kiezen voor een aparte warmwater boiler, maar verwarmen het koudwater voor de douche voor uit het buffervat.

Tenslotte nog een suggestie uit de losse pols: als je al een vrij duurzaam systeem hebt, zoals zonnepanelen en een CV-houtkachel, dan wordt het potentiele rendement of meerwaarde van een extra komponent, zoals een luchtwarmtepomp welicht minder dan gehoopt. Waarom? Omdat een CV-houtkachel je al veel energie geeft als je dat nodig hebt. Je maakt dan minder optimaal gebruik van een extra energiebron, omdat de energievraag laag is.

Voor wat het waard is. Laten we vooral de discussie openhouden.

.