Als je een natuurlijk landschap in de polder gaat aanleggen, dan is daarin water uiteraard onmisbaar.
Maar op dit moment is er helemaal geen water in de verre omstreken van de locatie waar wij onze kavel willen aanleggen. Alle water die er is, beweegt zich onzichtbaar door drainagebuizen onder de grond naar een 250 meter verderop gelegen sloot of tocht.
Nu wij onze plannen verder uitwerken bereiden we een omgevings- en bouwvergunning voor, die we aanvragen bij de gemeente. Maar als wij in het landschap gaan wroeten, kijkt ook het Waterschap met argusogen toe, wat daar allemaal gaat gebeuren.
Over dergelijke vragen had ik gisteren een gesprek met vier mensen van het Waterschap Zuiderzeeland in Lelystad. Waterschappen leiden vanuit mijn beperkte vizier een onzichtbaar leven, dus alleen daarom was het al een boeiend gesprek. Want er blijken veel soorten water te bestaan en activiteiten rondom dat water.

Afvalwater

In ieder geval speelt een rol dat we in Almere Oosterwold geen riolering krijgen, en dat je dus zelf iets moet regelen met afvalwater. Daarvoor hebben wij een installatie in gedachten bestaande uit een septic-tank met overloop in een zogenaamd Helefytenfilter. Dat is een stukje moeras, beplant met riet, dat de bijzondere eigenschap heeft, om met behulp van bacterieknolletjes afvalwater te zuiveren, met name door daaruit fosfaten op te nemen, waarvan dat riet weer harder kan gaan groeien. Vanuit zo’n Helefytenfilter kan je dus zo goed als schoon water over laten lopen in een vijver. Volgens Waterschap geldt er dan ook alleen een meldingsplicht voor een dergelijke afwatering.

drainagebuizen

Een merkwaardige constatering vind ik dat het Waterschap verantwoordelijk is voor de waterhuishouding in het oppervlaktewater, maar dat zij geen eigenaar zijn van de drainagebuizen in de grond. Terwijl die drainagebuizen toch in de plaats komen van sloten die anders het water zouden afvloeien. Die drainagebuizen zijn nu eigendom van diegene die de grond bezit. Als wij de grond overkopen, worden wij dus medeeigenaar van die drainagebuizen, maar maken we gezamenlijk met andere grondeigenaren in het verloop van die drainagebuizen gebruik van de afwateringsfunctie. Als een van die eigenaren een bijzonder plan heeft, dat zou leiden tot het verstoppen van die drainagebuizen, dan kunnen alle andere eigenaren van die buis daar dus veranderingen en mogelijk overlast van ondervinden. Gelukkig zitten wij aan één kant tegen het bosje van Staatsbosbeheer aan. Bij dat bosje heeft niemand last van drainagebuizen. Sterker nog: eigenlijk weet niemand of die buizen nu doorlopen onder de bomen naar de volgende sloot, of dat ze stoppen voor het bos.

                                                                                                          foto: De gemeente neemt een watermonster voor bodemonderzoek op de kavel

Heftige regenbui en dan?

De spannendste vraag die de Waterschappers stelden was: wat gebeurt er in uw kavel, als er een heftige regenbui valt? Kunt u op uw kavel dat water bergen? Of komt de kavel onder water te staan, of moet het stromend een weg zoeken? Op die vraag had ik wel een begin van een antwoord, dat ik hopelijk nog wat kan aanscherpen. Wij gaan een grote vijver graven, grotendeels ondiep en deels diep. Maar die komt op basis van het grondwaterniveau vol te staan met water, tot het normale grondwaterniveau. Wat gebeurt er als er snel heel veel water valt? Daarbij is het belangrijk, dat de oevers van onze beoogde vijver niet steil zijn, in tegendeel heel geleidelijk van het water niveau oplopen naar het huidige maaiveld. Als het waterniveau op ongeveer minus 50 cm zou liggen, dan wordt de oever over minstens drie meter geleidelijk afgegraven. Als er nu ineens veel water valt, dan kan het waterniveau stijgen. Daarmee wordt bovendien het oppervlakte groter, zodat de vijver veel meer water kan bevatten.  Hoe maken we die glooiende oevers? Dat kan natuurlijk alleen door de grond weg te halen. En dat gaan wij doen door die grond elders op onze kavel als aardwal op te hogen. Zo kunnen we werken met een zogenaamde 'nul-balans': geen grond afvoeren en niet of nauwelijks aanvoeren.

Hoeveel regen?

Op historie.neerslagkaart.nl/ blijk je meerslagkaarten te kunnen downloaden.
Voor de afgelopen jaar ziet dat er in de polder bij Zeewolde zo uit:
 
Maar je kunt zelfs van alle dagen sinds 1990 de neerslag opvragen. wat statistieken: Gemiddeld valt er ruim 2 millimeter wat per dag. En als er een dag regen valt is dat gemiddeld ruim 4 millimeter. Per jaar valt er gemiddeld zo'n 23 dagen meer dan 1 cm regen per dag. Ooit, namelijk op 7 maart 1998 is er bijna 5,5 cm water gevallen in één dag. Bijna twee keer zoveel als in enige andere dag. Laten we dit 'de hevige regenbui' noemen.

Een beetje rekenen

Stel nu dat we nog eens zo’n dag krijgen met aaneengeregen wolkbreuken. Dan valt er op onze kavel van bijna 7000 m2 dus ongeveer 7000 * 0,05 = 350 m3 water. Als al dat regenwater van onze kavel afwatert naar onze vijver (in werkelijkheid zal er ook flink wat in de bodem zakken, en een deel via de drainagebuizen wegstromen) en onze vijver is bij benadering  700 m2, dan zou het water daarmee 50 cm stijgen. Als de oevers van onze vijver geleidelijk oplopen, en als we bij het kleine slootje ook lager gelegen land maken, wat onder water mag lopen, dan kunnen we het oppervlakte water laten uitbreiden tot ca. 1400 meter. Dan zou dus de waterstijging bij de ergst denkbare wolkbreuk tot 20 à 30 cm beperkt blijven. Eigenlijk creëren we op deze manier onze eigen uiterwaarden, want met uiterwaarden creëren de waterbouwers in Nederland ook wateropvang als de rivier buiten haar oevers dreigt te treden.
Kortom: als we onze landweg en de vloer van onze woning een 10-tal centimeter boven het maaiveld leggen, en als we in de vijver een gemiddeld waterniveau hebben van niet hoger dan minus 50 cm onder het maaiveld, dan kunnen we feitelijk iedere overvolle regendag aan. Goed om te weten. Zo kunnen we dus, om in Waterschapstermen te spreken, ons eigen watersysteem maken. En dan zal het met die watervergunning ook wel lukken.