Afgelopen dinsdag was er een bijeenkomst gewijd aan de plannen van de gemeente om de Iepenbomen langs de Paradijsvogelweg en Goudplevierweg te rooien en te vervangen. Ik heb bij die bijeenkomst gevraagd om in te spreken. Dat is mij toegestaan, en ik heb in ruim vijf minuten met een presentatie bij de hand geprobeerd de aanwezigen te attenderen op aanvullende informatie.
De bijeenkomst was aangekondigd in de Burgerzaal, maar werd gehouden in de Zaal Stad. Er waren naar schatting ongeveer 40 Oosterwolders aanwezig (ik heb ze niet geteld). Er werden wel veel zinvolle vragen gesteld. Hopelijk is dit een start van een doorgaande participatie waarbij echt geluisterd wordt naar bewoners.
De gemeente heeft haar onderzoek uitsluitend gericht op de vermeende ziekte (uitgestelde onverenigbaarheid van de ent en de onderstam) en risico's van de bomen. Als er uitgebreide onderzoeken worden aangeleverd, ligt het altijd voor de hand om je te verdiepen in die onderzoeken. Dat heb ik zeker gedaan. Maar minstens zo zinvol is om je af te vragen wat er ontbreekt in de onderzoeken. Daarop heb ik mij gericht.
Dat gaat over drie zaken:
- Ecologisch onderzoek ontbreekt
- Onderzoek naar ontbrekende bomen ontbreekt
- Onderzoek naar beschadiging van de bomen.
Breed ecologisch onderzoek
Bomen langs wegen leveren voor overheden altijd een dilemma op. Als een boom omvalt kan de overheid aansprakelijk gesteld worden. Maar de overheid heeft ook een zorgplicht voor goede gebiedsinrichting en behoud van natuur en kwaliteit van de natuur en het ecosysteem. Ook heeft de overheid een rol bij het tegengaan van klimaatverandering en negatieve beïnvloeding van bv. Natura2000 gebieden. Oosterwold is geen Natura 2000-gebied, maar toch is het ook een kwetsbaar gebied. Het bestaat uit versnipperde initiatieven die allemaal hun eigen kavel inrichten met stadslandbouw, natuur, doorwaadbare zones, waterberging enzovoort. Maar dat levert niet vanzelf continuïteit en verbinding tussen al die kleine stukjes natuur. En wat is er nu meer duidelijk een verbinding dan de dubbele rij Iepenbomen langs de Paradijsvogelweg, en in het verlengde hiervan de Goudplevierweg en het Paradijsvogelpad.
Daarom heb ik in mijn betoog een pleidooi gehouden voor een hoogwaardig ecologisch onderzoek. In overheidsland kennen we feitelijk twee soorten ecologisch onderzoek. Het eerste, marginale onderzoek toetst alleen aan de wet natuurbehoud, of er beschermde diersoorten voorkomen die schade zouden kunnen leiden door een maatregel. Dit kennen we ook van de ecologische onderzoeken die wij als Oosterwolders moeten doen om te starten met ons eigen project.
Het tweede type ecologisch onderzoek probeert een goed beeld te krijgen van de kwaliteit en kwetsbaarheid van het ecosysteem in het te onderzoeken gebied. Daarbij wordt er gekeken naar biodiversiteit, en kwaliteit van de bodem, en algehele beplanting. Daarmee kan je zien hoe dit gebied een biotoop vormt waar dieren en planten zich duurzaam thuisvoelen en kunnen ontwikkelen. Dat geldt niet alleen voor wilde dieren, maar juist ook voor de stadslandbouw die we allemaal moeten uitvoeren, of het nu gaat om dieren (kippen, schapen, paarden, eenden, konijnen enz.) of fruit- en notenbomen, of gewassen in de moestuin. Fruitbomen hebben bijvoorbeeld veel profijt van de luwte die de hoge Iepenbomen creëren. Als het te hard waait, ontwikkelen de fruitbomen zich niet goed, en worden ze ook slechter bevrucht, en waait het fruit snel stuk bij een zomerstorm zoals Poly afgelopen juli.
Ik kreeg een ecologisch onderzoek toegestuurd, maar dat dateert van 2021. Daarbij is een inventarisatie gemaakt van beschermd dieren in Almere Hout. Maar daarbij is bijna uitsluitend geïnventariseerd in Nobelhorst, Vogelhorst en het oude buurtschap van de Paradijsvogelweg. Dus de waar de plannen met de bomen de gehele Paradijsvogelweg en Goudplevierweg betreffen, is er weinig te vinden in dit onderzoek. Bovendien is dat onderzoek niet gedaan om de impact van de maatregel van het vervangen van de Iepenbomen te bepalen.
Als je wat verder zoekt zie je adviezen die beginnen met een waardebepaling van bomen die een veel breder zichtveld kiezen. Van rooien naar waarderen: totale ecologische boomwaarde als afwegingskader (boomzorg.nl) is hiervan een goed voorbeeld.
Ook bestaat er een Boomwaardecalculator, die helpt om niet alleen de waarde te berekenen maar ook aandacht vestigt op een aantal andere aspecten van bomen, anders dan alleen het risico dat ze omvallen.Waardebepaling | VVOG
Onhoudbare extrapolatie en conclusie in advies
Zorgwekkend is dat de onderbouwing en conclusies uit het Vervolgrapport van GroenAdvies niet kloppen. Op p.10 van hun vervolgonderzoek schrijven zij, dat de trekproeven aantonen dat bij windkracht 10 acht van iedere 14 bomen zouden omvallen. Bij windkracht 9 zouden dat er 3 zijn, bij windkracht 11 zelfs 11. Maar dit rapport is gemaakt voordat superstorm Poly op 5 juli over Nederland, en ook over Oosterwold raasde. Die was ruimschoots windkracht 11 aan de kust, maar in het binnenland met rukwinden ongetwijfeld windkracht 10. Als je de conclusie van GroenAdvies doortrekt naar de 800 bomen langs de Paradijsvogelweg en Goudplevierweg, dan zouden er bij windkracht 10 457 bomen omvallen. Zelfs bij windkracht 9 zouden nog steeds 171 bomen omvallen. Maar hoeveel vielen er om? 3. En in heel Almere zijn er bij die storm kerngezonde bomen omgevallen. Hoe kan de gemeente haar conclusies over de risico's van de bomen baseren op deze onhoudbare berekening en extrapolaties? Daar kan maar één advies worden gegeven: Laat GroenAdvies haar methode en berekening opnieuw doen.
Onderzoek naar ontbrekende bomen
De gemeente richt het onderzoek alleen op de aanwezige bomen. Maar zoals alle Oosterwolders weten, zitten er al veel gaten in de bestaande dubbele bomenrij. Om dat preciezer te bepalen hebben we onderzoek verricht, waarbij we gebruik hebben gemaakt van het onderzoek van GroenAdvies Amsterdam, dat de gebiedsorganisatie zelf heeft laten uitvoeren. Hieruit komt naar voren dat er naast de ca.800 bomen 508 bomen ontbreken. De hele bomenrij bestaat in feite uit 1250 bomen, waarvan er dus 508 ontbreken. Waarom zijn die nooit vervangen? In andere bomenrijen is die vervanging wel gebeurd. Zoals je bijvoorbeeld kunt zien langs de Ibisweg. Maar ook in vele wegen in Almere stad en Buiten. Dat deze bomen nooit zijn vervangen is zonder meer achterstallig onderhoud. Is het dan niet zinvol dat de gemeente eerst begint met het planten van de ontbrekende 508 bomen? Daarvoor is geen aanvullend onderzoek nodig. Dat kan deze komende winter nog starten!
Onderzoek naar beschadiging Iepen door maaien.
Tijdens wandelingen langs de Paradijsvogelweg is ons opgevallen dat veel bomen beschadigingen hebben. Bij nadere beschouwing blijken veel van deze beschadigingen het gevolg van het maaibeleid, waarbij de uitvoerder grof te werk gaat, en met de maaibalk diep in de schors snijdt. Om te onderzoeken of dit incidenteel is en op welke
schaal dit speelt, heb ik met onze stagiar Ruben 233 bomen langs de Paradijsvogelweg beoordeeld. Alle beschadigingen hebben we gemeten en ook beoordeeld of een spoor aanwezig is dat de oorzaak van het maaien aantoont. Dat blijkt het geval bij wel 31 % van de onderzochte bomen. Maar bij 65% van de bomen zijn grote verwondingen aangetroffen. Te verwachten is dat bij meer dan 31% de oorzaak bij het maaien ligt, zeker omdat alle beschadigingen aan de voet van de bomen wordt aangetroffen. Als we dan concluderen dat bij ongeveer de helft van de 700 bomen de uitvoering van het maaien deze bomen ernstig heeft beschadigd, dan wordt pas duidelijk hoe omvangrijk deze schade is. Dat kan ook worden beschouwd als een serieuze aantasting van de levensvatbaarheid van deze bomen in de toekomst.
Helaas is in de onderzoeken door GroenAdvies Amsterdam en Pius Floris geen aandacht besteed aan deze complicatie. Daardoor wordt het ook niet duidelijk of een deel van de zwakte van de Iepen kan worden gewijd aan de beschadiging en niet aan de 'uitgestelde onverenigbaarheid van de ent'. Of daar ooit aanvullend onderzoek naar wordt uitgevoerd mogen we betwijfelen. We eindigen dit onderzoek wel met aanbeveling om per direct ander maaibeleid in te voeren, en controle uit te voeren om beschadigingen in de toekomst te vermijden.
Van de beide onderzoeken hebben we een rapportage gemaakt, die we hebben aangeboden aan de gemeente.
Het onderzoek naar ontbrekende bomen tref je onder deze link
Het onderzoek naar beschadiging van bomen door maaien tref je onder deze link.
Er is een uitgebreide serie foto's gemaakt om de beschadigingen te documenteren. Deze stuur ik op verzoek toe via WeTransfer
De presentatie die ik gebruikt heb bij de bijeenkomst tref je hier aan.
Hoe gaat het nu verder? De gemeente heeft voorgesteld 23 november verder te willen spreken. Save the Date!!!! en laten we met veel bewoners betrokken blijven.
