Afgelopen woensdag 11 oktober hebben we sap geperst van eigen fruit. Met dank aan Johan Smits van de Stadsbomerij, die geregeld heeft dat DeSapPers langs is gekomen in Oosterwold. Zij hebben een mobiele Sappers installatie.
Half oktober zijn bij ons alleen de late appels nog geschikt om te persen. De zomerappels zijn uiteraard al op. Wel hebben we ook stoofpeertjes en nog een paar kilogram druiven. Als je meer dan 75 kilogram fruit hebt, mag je je eigen sap persen. Maar wij kwamen tot ruim 50 kilo, dus hebben we ingeschreven op het 'happy hour' vanaf 15:00 uur. Dan worden alle kleinere partijen fruit bij elkaar gegooid en tot een gezamenlijk sap geperst.
We waren een half uurtje te vroeg, en dat was maar goed ook, want Douwe van de SapPers vroeg of wij de druiven wilden ontstelen. Dat klinkt simpel maar voor een bak vol met kleine druiventrosjes (het was geen geweldig druivenjaar), ben je toch wel even bezig. Gelukkig kreeg ik hulp van onze stagiar Ruben. We hebben een grote mand met mooie hele appels en ook een mand met appels waar we een plekjes moeten afsnijden. Op advies van Douwe doen we dat op het allerlaatste moment, als het fruit al op de band ligt, want dan verkleurt en oxideert het fruit niet.
In het 'happy hour' wordt sap van vijf Oosterwoldse telers samengevoegd. Wij hadden het fruit van tevoren gewogen (op de personenweegschaal, met en zonder fruit). Douwe neemt het beschikbare fruit op en schat de hoeveelheid. Dat zijn verschillende appelrassen, en peren, en onze stoofpeertjes en druiven. Dat maakt best een spannende mix.
Als het fruit op de band is verzameld en de plekjes opgeschoond, gaat de band lopen, en worden de appels gewassen voordat ze in een vijzel in stukjes worden gemalen. De druiven gaan bovenin de machine, zodat het sap niet wegwast. Via de vijzel komt het in de pers. Die maakt een hele grote druk, en perst daarmee het fruit door een heel fijne zeef. Onder de zeef is een vacuumbuis. Dat heeft twee voordelen. Ten eerst trekt het vacuum het sap uit de pers, en ten tweede voorkomt de machine dat het sap oxideert door blootstellen aan zuurstof. Zo komt het sap in een verzamelketel.
Er komt ongeveer de helft van het fruitgewicht aan sap uit de machine. Een doorzichtige buis doet dienst als peilglas, zodat je kunt zien hoeveel sap er in de ketel zit. Aan de zijkant wordt de uitgeperste pulp opgevangen in teilen. Nu kunnen we ook het vers-geperste sap proeven. Er zit een heerlijke geur aan en het smaakt ook fantastisch. Ook de mensen van SapPers zijn zichtbaar enthousiast: Juist bij het 'happy hour' krijg je vaak een mooie mix met een
goede smaak.
Vanuit de ketel wordt het sap doorgevoerd naar een pasteuriseermachine. Daarmee worden vijf-liter zakken gevuld met een automaat, die zelf het kraantje plaatst, zodat er zo weinig mogelijk lucht bij komt. De zak komt tenslotte in een fleurig kartonnen pak. De zakken voelen behoorlijk warm aan. Het sap koelt maar langzaam af van de goede 80 graden Celcius die het pasteuriseren vereist.
Zo eindigen we het happy hour met 25 vijf-literpakken. Wij kunnen er 6 meenemen. Fantastisch om zo een houdbaar product van ons fruit te maken. En dit fruitsap kunnen we ook gebruiken bij onze eigen evenementen. Een kleine
winstwaarschuwing: Als je in het happy hour je eigen sap meebrengt, dan betaal je voor zo'n pak met 5 liter sap 6,50 euro. Dat is 1,25 euro per liter. Voor biologisch sap is dat niet duur. Maar als je bij de Supermarkt op steenworp afstand appelsap
koopt is dat niet duurder dan dit sap. En hiervoor heb je je eigen vruchten geperst, geplukt, schoongemaakt enz. Kortom, een fantastisch product, maar in feite niet commercieel te verhandelen, als er nog een tussenhandel bijkomt.
Misschien ligt hier een uitdaging voor de Coƶperatie in oprichting voor Oosterwold. Als we ons organiseren en dan een industriele sappers kunnen veroorloven, dan kunnen we hopelijk een aantal keer per seizoen (10 keer?) uit heel Oosterwold oogst combineren en sap persen. Zou dat zoveel kunnen zijn, dat het voor een lagere prijs zou kunnen worden geleverd, aan de biologische markt, of in het winkeltje van 4-little-dreams? Dat lijkt mij een interessante business-case om te onderzoeken. Wie pakt de handschoen op?
Het was zeker een feestelijk evenement. Met veel dank aan Johan Smits, de SapPers en de andere deelnemers aan de 'happy hour'. Het levert ook een vrolijk fotoverslag op.