Boomplantactie Heg en Landschap Oosterwold 2019
Verslag van de informatieavond 7 november 2018
NB: verderop in dit verslag staat de procedure en planning toegelicht. Insturen van bestellijsten is niet meer mogelijk.
Opening: na inloop met koffie en thee.
De Boomplantactie is voor het eerst in 2016 gehouden, toen het Paradijsvogelbosje zelf bestelde, en door Heg en landschap voor een tiental klanten uit de randstad werd afgeleverd. Hierna is het ieder jaar groter geworden, met vorig jaar met ruim 31.000 boompjes en struiken is bijna twee-derde van de Nederlandse levering in Oosterwold terecht gekomen.
Dit jaar wordt dus de vierde keer!
Over Stichting Heg en Landschap: Lex Roeleveld licht de doelstellingen van Heg en Landschap en de Fondation Yves Rocher toe: Het stimuleren en in ere herstellen van cultuurlandschap van heggen, hagen en tegenwoordig ook Voedselbos. Lex houdt zich ook bezig met Heggenvlechten, inclusief organisatie van het Nederlands Kampioenschap Heggenvlechten.
Een bijeenkomst als deze met ruim 30 mensen is voor de Boomplantactie van Heg en Landschap ook uniek.
Heg en Landschap levert alleen inheems plantgoed, en het wordt door de leveranciers gegarandeerd dat het zaaigoed 100% inheems is. Dat is belangrijk omdat deze bomen gewend zijn aan het Nederlandse klimaat. Het plantgoed is officieel niet biologisch, maar dat betekent niet dat er veel kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruikt zijn. Immers, de meeste bomen en struiken zijn het Nederlandse klimaat gewend, en kunnen zich prima redden zonder mest en bestrijdingsmiddelen.
Fondation Yves Rocher ondersteunt het planten en herplanten van bomen in de hele wereld. Veel ook in ontwikkelingslanden, maar ook in Nederland. Lex maakt een uitgebreide rapportage met veel foto’s van de resultaten van de Boomplantactie. En medewerkers van Yves Rocher komen op bezoek om projecten te bekijken zoals bij Paradijsvogelbosje in 2016.
Er is een limiet gesteld op beschikbaar geld en aantallen bomen. Mede omdat er vorig jaar zoveel bomen geleverd zijn, zullen er dit jaar minder beschikbaar zijn. Zie ook: http://www.yves-rocher-fondation.org/la-fondation/
Ook is er enige schaarste ontstaan, doordat er een zeer droge zomer is geweest waardoor de leveranciers minder plantgoed beschikbaar hebben.
Over Oosterwold:
Initiatiefnemers beginnen op een kale akker, en kunnen niet de gemeente aanspreken voor de aanleg van parken. Dat betekent wel dat initiatiefnemers zelf hun kavel en beplanting kunnen bepalen. Kenmerkend voor Oosterwold is dat wij veel verschillende functies combineren: Wonen, Landbouw, publieke ruimte inrichten, waterberging, Privacy, luwte tegen stormen, enz. De aanplant van gemengde hagen of bosschages inheemse bomen kunnen een mooi uitgangspunt vormen voor inrichting van met name publieke omloopbaarheid en natuur. Daarmee kan je tegelijkertijd andere functies ondersteunen, zoals privacy, luwte, waterberging enz.
Het Paradijsvogelbosje is een voorbeeld van een grote kavel die grotendeels publiek toegankelijk is. Door een keuze te maken vanuit voedselbos principes, gaan stadslandbouw en natuur en publieke toegankelijkheid hand in hand. zie Www.paradijsvogelbosje.nl/landschap/omloopbaarheid
Het Assortiment
Op de lijst staan zo’n 40 Inheemse soorten bomen en struiken, inclusief bessen en rozen: Inheems betekent dat ze van origine thuis horen in Nederland. Geen exoten en gekweekte rassen dus.
Je kunt hagen planten uit één soort, zoals we een Ligusterhaag of beukenhaag kennen. Maar het is gevarieerder om een gemengde haag te planten. Daarvoor kan je veel verschillende bomen en struiken kiezen. Denk daarbij ook aan combinatie van lage en hogere bomen.
Van de beschreven (bomen en soorten van hier) op www.heggen.nu is een catalogus te vinden met toelichting over de soorten die geleverd worden. Zie http://www.heggen.nu/heggen/_sitefiles/file/heggen_catalogus_2014-2015_digitaal_LR.pdf
Als bijlage wordt ook een bestand met plaatjes van de meeste soorten meegestuurd, gemaakt door Anne-Marie Tholen, waarmee we vorig jaar de Boomplantactie hebben georganiseerd.
En een lijst met kenmerken met dank aan Floris Molenbeek en Akke Faling.
Veel bomen en struiken uit het assortiment passen ook goed bij de principes van voedselbos, omdat ze een opbrengst opleveren zoals bessen en noten, of nectar voor bijen. Het zijn wel allemaal wilde rassen, zoals wilde zwarte bes en aalbes en wilde kers. Het fruit en de noten zijn vooral wat kleiner dan van cultivars, maar zeker eetbaar.
Wilgen worden ook als bosplantsoen geleverd door Heg en Landschap. Er zijn zo’n zeven soorten. Maar je kunt wilgen ook gemakkelijk stekken, met name de Schietwilg en de Kraakwilg. Als je in de winter wilgen knot, en je steekt de grotere staken in de grond, dan gaan ze vanzelf uitlopen, en heb je aan de eind van het groeiseizoen een pruik van twee meter op de stam staan! Zorg er wel voor dat je met een grondboor de staak ruim 60 tot 80 cm de grond in zet, zodat de staken met de onderkant net tot aan het grondwater staan. Ze houden ook van vochtiger plekken, zoals langs je vijver of moeras / wadi.
Er zijn verschillende initiatieven in Oosterwold en omgeving die al flinke wilgen hebben, waarvan je met knotten staken kunt afhalen. Op de bijeenkomst hebben zich al meer dan tien mensen ingeschreven voor knotactie in Paradijsvogelbosje.
De wilgen kunnen het beste half januari tot begin februari geknot worden en in de grond gezet, dus ruim voordat ze gaan uitlopen.
Uiteraard kan je voor de beplanting van je kavel gebruik maken van meer dan alleen het assortiment inheemse bomen van Heg en Landschap. Denk bijvoorbeeld aan speciale rassen fruitbomen, notenbomen, of markante bloeiende struiken en bomen voor in je siertuin. Als je die bij een gespecialiseerde kweker koopt zijn die bijzondere soorten aanzienlijk duurder, maar dan kan je je ook beperken tot een klein aantal waarin je flink investeert.
Voor fruitbomen zijn er een paar uitstekende websites met veel keuze en informatie.
Een paar kwekerijen waar je kunt informeren:
- Johan Smits van de Stadsbomerij, die in Oosterwold fruitbomen kweekt.
- Ten Hoven Apeldoorn: https://www.tenhoven-bomen.nl/ (gratis bezorgen vanaf 750 euro)
- Fruittuin.com met verzending voor 17,50 euro.
- https://www.vinkfruitboerderij.nl/ zeewolde
Wat is bosplantsoen?
Bosplantsoen is meestal tweejarig plantgoed, dat door de kweker in bossen van 25 stuks uit de grond wordt gehaald en met blote wortels zonder aarde wordt geleverd. Daardoor kan het wel relatief goedkoop geleverd worden, in vergelijking met planten in een pot zoals je die in een tuincentrum koopt. De leverancier zorgt er samen met de transporteur voor, dat het plantgoed een dag nadat het geoogst is, wordt afgeleverd, zodat het plantgoed zo min mogelijk te lijden heeft van weersomstandigheden of uitdroging.
Omdat er geen grond om de wortels zit is het wel belangrijk dat het bosplantsoen direct na ontvangst opgekuild moet worden. Opkuilen kan je het best doen met de hele bos bij elkaar en zand over de wortels zodat de wortels goed tegen wind en uitdroging beschermd zijn. Zodoende kan het plantgoed opgekuild blijven tot uiterlijk eind maart. Als het later wordt, begint het plantgoed uit te lopen, en dan groeien de wortels in elkaar, of raken ze beschadigd voordat ze goed geworteld hebben. Eind maart moet het plantgoed dus op de goede plek in de grond staan.
Levering in bundels van 25. De meeste soorten worden dus in bossen van 25 besteld en geleverd. Dat staat ook op de bestellijst. Als je bestelt moet je je aan deze aantallen houden. Heg en Landschap en Paradijsvogelbosje kunnen geen halve bossen uitleveren. Als je daarmee van bepaalde soorten teveel krijgt, kan je onderling ruilen. Daarvoor zullen we komende week een lijn starten op Marktplaats Oosterwold. Hier kunnen jullie zelf aangeven wat je teveel hebt, en wat je van een ander wilt overnemen.
In de bestellijst staat aangegeven of je 25 stuks moet kopen of minder, zoals bijvoorbeeld rozen per 5 stuks.
Hoeveel moet / kan je planten?
Dat hangt uiteraard af van wat je wilt bereiken. Hou er rekening mee dat bosplantsoen de eerste jaren nog vrij klein is. Als je een gemengde haag wilt, en je plant afwisselend struiken en boompjes, dan kan je wel 2 tot 3 of 4 stuks per strekkende meter planten. Je hoeft de bomen daarbij uiteraard niet precies in lijn te planten, maar een beetje kruislings geeft wat meer ruimte. Als je een haag rondom je kavel of boomgaard plant kan je met deze aantallen een redelijke schatting maken. Sommige struikjes zoals Hazelaar kan je ook met twee of drie planten bij elkaar in één plantgat zetten, zodat het sneller een flinke struik wordt.
Tip: Wandel eens langs een paar initiatieven / tuinen met uitgegroeide beplanting en tel de bomen en struiken waar je langsloopt.
Procedure
Heg en Landschap stelt een algemene bestellijst op. Daarvan wordt een variant gemaakt voor Oosterwold. Die bestellijst bestaat uit twee delen (in één Excel-bestand met twee werkbladen):
1: een aanmeldformulier en
2: een bestellijst met alle soorten waaruit gekozen kan worden.
Op het aanmeldformulier wordt je gevraagd toe te lichten waar je gaat planten, en wat je doel is met je beplanting. Houdt daarbij de doelstellingen van Heg en Landschap en Yves Rocher in gedachten, en focus op inheemse bomen, liefst in gevarieerde heggen, bosschages of voedselbos, en met een pré voor beplanting van publiek toegankelijke ruimte / omloopbaarheid. Zorg dus dat je jouw initiatief / project zo invult dat Lex / Heg en Landschap de meerwaarde van het plantgoed kan beoordelen.
Omdat we verwachten dat er meer aanvragen zijn dan Heg en Landschap vanuit Yves Rocher kan honoreren, kan je verwachten dat van jouw aanvraag een deel gehonoreerd wordt en een deel niet.
Heg en Landschap rapporteert wat met Yves Rocher subsidie kan worden geleverd.
Daarna vragen we jou, of je het resterende plantgoed alsnog wilt kopen. De prijs wordt dan met 50 cent per stuk verhoogd.
Met het antwoord dat iedereen stuurt, wordt de definitieve bestellijst vastgesteld.
Planning:
- Eind van deze week (9 november) ontvang je de bestellijst.
- Stuur je bestelling in uiterlijk zaterdag 17 november. Lex kan dan zondag 18 november alles beoordelen en toekennen.
- In de week van 19 november ontvang je hiervan het voorstel voor honorering met subsidie van Yves Rocher.
- Je hebt dan nog tot 1 december de kans om de definitieve bestelling inclusief plantgoed zonder subsidie in te sturen (naar Paradijsvogelbosje). Heg en Landschap kan dan 1 december bestellen.
- Het plantgoed wordt in de tweede helft van januari geleverd.
- Na levering krijg je een rekening via Stichting Paradijsvogelbosje.
Als het in de tweede helft van januari vriest, dan wordt de levering uitgesteld. Je wordt daarvan op de hoogte gesteld, en je krijgt een nieuwe datum te horen, zo mogelijk een week van tevoren.
De planning is vrij krap, maar dit komt omdat er ook bij de leveranciers schaarste is. Als we te laat zijn met bestellen, dan is de kans groot dat een aantal soorten niet meer leverbaar zijn.
Planten
Als je bloot wortelgoed plant, dan is de zeeklei van Oosterwold niet altijd ideaal. Je hebt wat losse grond nodig om de wortels te planten. Suggesties zijn compost of bemeste tuingrond, al dan niet vermengd met zand.
Leverancier compost: o.a.
- Den Ouden Muiderberg https://nl.denoudengroep.com/producten/bodemverbeteraars-groenvoorziening
- Gertjan Bon heeft soms zelf compost en kan ook vervoeren cq. regelen voor ca. 20 euro per kuub.
Als je in je kavel plant, zorg dan liefst dat je het profiel van je kavel in orde hebt. Daarbij is vooral het grondwerk van belang: maak je een vijver of andere waterberging? Waar gaat de uitgegraven grond naar toe? Als je dat op de goede plek opbrengt, kan je de bomen ook op de juiste hoogte planten.
Opkuilen. Als je bij levering nog niet meteen de planten op de juiste plek kunt planten, kan je ze inkuilen. Zorg dat de wortels goed van de lucht zijn afgeschermd met zand.
De meeste planten beginnen eind maart al uit te lopen. Zorg ervoor dat de planten voor eind maart geplant zijn.
Als je eind maart nog niet over je kavel beschikt is het wellicht beter om pas volgend seizoen te bestellen en te planten.
Na afloop napraten met een borrel. We zijn benieuwd naar de bestellingen.
En bedankt Lex Roeleveld voor zijn komst!
